Cyberdreigingen worden steeds geavanceerder, terwijl wet- en regelgeving zoals ISO 27001 en NIS2 organisaties verplichten om hun informatiebeveiliging naar een hoger niveau te tillen. Veel bedrijven zien deze regelgeving als een complexe verplichting, maar met een gestructureerde aanpak biedt risicobeheer juist een concurrentievoordeel.
Door risico’s proactief te identificeren, analyseren en beheersen, kunnen bedrijven niet alleen voldoen aan ISO 27001 en NIS2, maar ook hun cyberweerbaarheid versterken. In deze deep dive bespreken we hoe effectief risicobeheer je organisatie helpt om:
- Cyberdreigingen tijdig te herkennen
- Beveiligingsmaatregelen strategisch te implementeren
- Voldoen aan compliance-eisen zonder onnodige kosten
- Operationele efficiëntie en continuïteit te verbeteren
Daarnaast laten we zien hoe een GRC-oplossing zoals CompliTrack het risicobeheerproces automatiseert en optimaliseert.
Wat is risicobeheer en waarom is het cruciaal?
Risicobeheer is het proces waarmee bedrijven dreigingen en kwetsbaarheden in kaart brengen, analyseren en mitigeren. Binnen informatiebeveiliging richt dit zich vooral op risico’s zoals:
- Cyberaanvallen (phishing, ransomware, DDoS)
- Datalekken en compliance-schendingen
- Kwetsbaarheden in IT-systemen en leveranciers
- Menselijke fouten en social engineering
Veel organisaties maken de fout om risico’s slechts één keer te beoordelen, bijvoorbeeld bij een audit. Maar cyberdreigingen veranderen continu, waardoor een dynamische en doorlopende risicoanalyse noodzakelijk is.
Praktijkvoorbeeld: Hoe risicobeheer een phisingaanval voorkwam
Een consultancybureau heeft te maken gehad met een phishingaanval, waarbij een medewerker inloggevens heeft gedeeld. Dankzij een effectieve risicoanalyse waren er al maatregelen getroffen:
- Multi-Factor Authenticatie (MFA) was al ingeschakeld en voorkwam ongeautoriseerde toegang
- Medewerkers kregen een periodieke phishing-awareness-training aangeboden.
- Simulaties en oefeningen hielpen medewerkers om verdachte mails te herkennen.
Risicobeheer binnen ISO 27001
ISO 27001 vereist een risicogebaseerde aanpak voor het opzetten van een Information Security Management System (ISMS). Dit betekent dat bedrijven maatregelen moeten nemen op basis van een grondige risicoanalyse.
De belangrijkste stappen in risicobeheer
- Identificeren van informatiebeveiligingsrisico’s
- Analyseren en beoordelen van de impact en waarschijnlijkheid
- Selecteren en implementeren van passende beheersmaatregelen
- Continu monitoren en verbeteren van risico’s en maatregelen
Praktijkvoorbeeld: Leveranciersrisico’s beheersen
Een IT-dienstverlener ontdekte tijdens een audit dat leveranciers geen duidelijke beveiligingseisen hadden. Hierdoor ontstond een risico op datalekken via derde partijen.
- Leveranciersbeoordeling werd een vast onderdeel van het ISMS
- Contracten werden aangescherpt met ISO 27001-beveiligingseisen
- Periodieke audits garandeerden naleving
Meer weten? Lees: Interne audit ISO 9001: De sleutel tot een effectief kwaliteitsmanagementsysteem
Risicobeheer binnen NIS2
De NIS2-richtlijn legt strengere eisen op aan cybersecurity, vooral voor organisaties in kritieke sectoren zoals energie, gezondheidszorg en IT-dienstverlening.
Belangrijke verplichtingen onder NIS2
- Regelmatige risicoanalyses moeten cybersecuritydreigingen evalueren
- Strengere eisen voor incidentrespons (incidenten moeten binnen 24 uur gemeld worden)
- Toeleveringsketenbeheer vereist controle over leveranciersrisico’s
Praktijkvoorbeeld: Incidentbeheer bij een IT-bedrijf
Een IT-serviceprovider kreeg te maken met een datalek door een verkeerd geconfigureerde firewall. Dankzij een geautomatiseerd incidentresponsplan konden ze:
- Incident automatisch loggen en escaleren naar de IT-afdeling
- Herstelmaatregelen direct activeren en opvolgen
- Een post-incidentanalyse uitvoeren om verbeterpunten vast te leggen
Meer weten? Lees: Wat is NIS2 en hoe beïnvloedt het jouw ISMS?
Best Practices voor effectief risicobeheer
1. Gebruik een centrale risicobeheertool
Veel bedrijven beheren hun risico’s nog in Excel-sheets of losse documenten. Dit leidt vaak tot:
- Verouderde of inconsistente risico-inventarisaties
- Gebrek aan overzicht bij audits
- Trage respons bij dreigingen
Door gebruik te maken van een gespecialiseerde GRC-tool zoals CompliTrack, kunnen risico’s centraal worden geregistreerd, geanalyseerd en bijgewerkt. Dit zorgt ervoor dat het risicobeheerproces:
- Efficiënter verloopt
- Geautomatiseerd en dynamisch blijft
- Direct gekoppeld wordt aan incidenten, maatregelen en compliance-eisen
Praktijkvoorbeeld: Van Excel naar geïntegreerd risicobeheer
Een middelgroot IT-bedrijf werkte jarenlang met handmatige risicoanalyses in Excel. Tijdens een interne audit bleek dat meerdere risico’s niet waren bijgewerkt, waardoor sommige dreigingen onderschat werden.
Door over te stappen op een geautomatiseerd risicobeheersysteem kon het bedrijf:
- Risico’s real-time monitoren
- Automatisch maatregelen koppelen aan risico’s
- Taken en acties toewijzen aan verantwoordelijke teams
2. Voer regelmatige risicoanalyses uit
ISO 27001 en NIS2 vereisen een doorlopende evaluatie van risico’s. Een eenmalige risicoanalyse is niet voldoende om te voldoen aan wet- en regelgeving.
Door periodieke risicoanalyses uit te voeren en deze te koppelen aan veranderende bedrijfsomstandigheden, kunnen bedrijven zich sneller aanpassen aan nieuwe dreigingen, zoals:
- Opkomst van AI-gestuurde cyberaanvallen
- Nieuwe wetgeving zoals de DORA-verordening voor financiële instellingen
- Wijzigingen in de IT-infrastructuur (bijvoorbeeld cloudmigraties)
Praktijkvoorbeeld: Hoe een financiële dienstverlener zich aanpaste aan nieuwe dreigingen
Een fintechbedrijf in Nederland gebruikte een GRC tool om een dynamisch risicobeheerproces op te zetten. Toen in 2024 AI-gestuurde phishingaanvallen steeds geavanceerder werden, voerden zij een extra risicoanalyse uit, waarbij ze de volgende maatregelen implementeerden:
- Extra beveiligingslaag met AI-gestuurde threat detection
- Verhoogde security-awareness-trainingen voor medewerkers
- Periodieke phishingtests met realistische scenario’s
Door regelmatig risicoanalyses uit te voeren, kon het bedrijf zich proactief beschermen tegen nieuwe dreigingen.
3. Automatiseer incidentrespons
NIS2 legt strengere eisen op aan incidentbeheer en respons. Een trage of inconsistente reactie op beveiligingsincidenten kan leiden tot zware boetes en reputatieschade. Daarom is een geautomatiseerd incidentbeheerproces essentieel.
Organisaties kunnen dit proces optimaliseren door:
- Automatische detectie en melding van incidenten
- Gestructureerde escalatieprocedures
- Koppeling van incidenten aan risicoanalyses en maatregelen
Praktijkvoorbeeld: Hoe een zorginstelling zijn incidentrespons optimaliseerde
Een ziekenhuis in België werd getroffen door een ransomware-aanval. Dankzij een geautomatiseerd incidentresponsplan in konden ze snel handelen:
- Incident automatisch loggen en escaleren naar de IT-securityafdeling
- Herstelmaatregelen direct activeren, zoals isolatie van besmette systemen
- Post-incidentanalyse uitvoeren en verbeterpunten vastleggen
Doordat alle incidenten direct werden geregistreerd en geanalyseerd, kon het ziekenhuis zijn beveiliging versterken en toekomstige incidenten beter voorkomen.
4. Koppel risicobeheer aan compliance
Veel organisaties behandelen risicobeheer en compliance als aparte processen. Dit leidt vaak tot dubbel werk en inefficiënties. Een geïntegreerde aanpak zorgt ervoor dat:
- Risico’s direct worden gekoppeld aan compliance-eisen zoals ISO 27001 en NIS2
- Audits sneller verlopen omdat alle risicogegevens centraal beschikbaar zijn
- Continue verbetering mogelijk is door feedback uit audits en incidenten te verwerken
Praktijkvoorbeeld: Hoe een softwarebedrijf risico’s en compliance integreerde
Een SaaS-bedrijf in de financiële sector had moeite met ISO 27001-compliance omdat risicoanalyses en audits los van elkaar werden uitgevoerd. Dit leidde tot vertragingen bij certificeringen en onnodige werkdruk.
Door gebruik te maken van geïntegreerd auditbeheer konden ze:
- Risicoanalyses koppelen aan hun ISO 27001-controls
- Automatisch bewijzen verzamelen voor audits
- Bevindingen uit audits direct omzetten in verbeteracties
Conclusie
Risicobeheer is de kern van een sterke cyberweerbaarheid en een essentieel onderdeel van zowel ISO 27001 als NIS2-compliance. Door risico’s gestructureerd te beheren, kunnen bedrijven niet alleen voldoen aan wettelijke eisen, maar ook hun beveiligingsniveau verhogen en operationele efficiëntie verbeteren.
Met CompliTrack kunnen organisaties:
- Risico’s, incidenten en maatregelen centraal beheren
- Geautomatiseerde risicoanalyses en audits uitvoeren
- Direct voldoen aan ISO 27001 en NIS2 zonder extra handmatig werk